بنام خدا

جستجوی بعد اجتماعی سلامت در سخنان حکمت امیز امام علی(ع)

یکم: امام علی (ع) پرورده راستین، مکتب اسلام راستین است.امام از منظر قران، پیامبر، ائمه، دوستان، دشمنان و غیر مسلمانان مورد ارزیابی قرار گرفته. صحبت های دوستان را در وصف امام زیاد شنیده ایم، اینک امام علی (ع) از دیدگاه یک مسیحی.

جبران خليل جبران، كه از علماي بزرگ مسيحيت، مرد هنر و صاحب ذوق بديعي است لب به ستايش علي گشوده و چنين مي گويد: "به عقيده من علي بن ابيطالب (پس از پيامبر) نخستين مرد از قوم عرب است كه وجودش، همه فضائل كامل بودن را در قوم خويش دميد و آهنگ آن را به گوش مردمي رسانيد كه پيش از آن مانند آن را نشنيده بودند و در بين تاريكي هاي جاهليت از روش روشن او متحير ماندند؛ پس كسي كه طريق علي را پسنديد به فطرت سليم بازگشت و آن كه از باب خصومت وارد شد جاهليت را ترجيح داد."جبران معتقد بود كه: "دو طايفه شيفته روش علي بودند يكي خردمندان پاكدل و ديگري نيكو سرشتان با ذوق، علي بن ابيطالب شهيد عظمت خويش گشت او از دنيا رفت در حالي كه نماز بر زبانش جاري و دلش از شوق خدا لبريز بود. مردم عرب، حقيقت مقام او را درك نكردند تا گروهي از مردم كشور همسايه آنها (ايران) برخاسته، اين گوهر گرانبها را از سنگ تشخيص داده و او را شناختند."

جبران اضافه مي كند كه : "علي (عليه السلام) مانند پيغمبران درگذشت، مقام و شأن او در بصيرت و بينايي چون پيغمبران، مختص شهر ، بلد ، قوم ، زمان و مكان نبوده و شخصيتي بين المللي داشت."(1)

شخصیتی این چنین، که دوست و دشمن بر بزرگی او اذعان دارند. بی شک می تواند الگوی مناسبی برای "سبک زندگی" انسان ها باشد.

دوم: بعد اجتماعي سلامت : (توانايي فرد در تعامل موثر با ديگران و اجتماع به منظور ايجاد روابط ارضاء كننده شخصي وبه انجام رساندن نقش هاي  اجتماعي خود). به عبارت ساده یعنی چند و چون تعامل با دیگران. این دیگران شامل همه کسانی می شوند که در اطراف فرد قرار دارند.

سوم: "کلمات قصار"درحیطه "بعد اجتماعی سلامت" در نهج البلاغه 

 از 480 مورد این کلمات، نزدیک به 115 مورد در حیطه "بعد اجتماعی سلامت" قرار می گیرند و نزدیک به 68 موضوع مرتبط با، بعد اجتماعی سلامت را پوشش می دهد.

چهارم: ده مورد از این کلمات حکمت امیز در حوزه بعد اجتماعی سلامت به عنوان نمونه  ارایه می گردد. برای غور و تفکر بیشتر، و پیشگیری از خستگی، هر روز فقط یک حکمت را مطالعه و کنکاش ذهنی و رفتاری کنید.

1 - حکمت شماره 81

و قال [عليه السلام] قيمة كلّ امْرئٍ ما يحْسنه

ارزش هر كس، به مقدار (دانايى و تخصّص) اوست .

***

2 - حکمت شماره 149

قال [عليه السلام] هلك امْرؤٌ لمْ يعْرفْ قدْره.

نابود شد كسى، كه ارزش خود را ندانست.

***

3 - حکمش شماره 73

قال [عليه السلام] منْ نصب نفْسه للنّاس إماماً فلْيبْدأْ بتعْليم نفْسه قبْل تعْليم غيْره و لْيكنْ تأْديبه بسيرته قبْل تأْديبه بلسانه و معلّم نفْسه و مؤدّبها أحقّ بالْإجْلال منْ معلّم النّاس و مؤدّبهمْ.

 كسى كه خود را رهبر مردم قرار داد،بايد پيش از آن كه به تعليم ديگران بپردازد، خود را بسازد، و پيش از آن كه به گفتار تربيت كند، با كردار تعليم دهد، زيرا آن كس كه خود را تعليم دهد و ادب كند سزاوار تر به تعظيم است از آن كه ديگرى را تعليم دهد و ادب بياموزد.

***

4 - حکمت شماره 10

و قال [عليه السلام] خالطوا النّاس مخالطةً إنْ متّمْ معها بكوْا عليْكمْ و إنْ عشْتمْ حنّوا إليْكمْ.

 با مردم آن گونه معاشرت كنيد، كه اگر مْرديد، بر شما اشك ريزند، و اگر زنده مانديد، با اشتياق سوى شما آيند.

***

5 - حکمت شماره 224

و قال [عليه السلام] بكثْرة الصّمْت تكون الْهيْبة و بالنّصفة يكْثر الْمواصلون و بالْإفْضال تعْظم الْأقْدار و بالتّواضع تتمّ النّعْمة و باحْتمال الْمؤن يجب السّؤْدد و بالسّيرة الْعادلة يقْهر الْمناوئ و بالْحلْم عن السّفيه تكْثر الْأنْصار عليْه.

 با سكوت بسيار، وقار انسان بيشتر شود و، با انصاف بودن ، دوستان را فراوان و، با بخشش ، قدر و منزلت انسان بالا رود، و با فروتنى، نعمت كامل شود، و با پرداخت هزينه ها، بزرگى و سرورى ثابت گردد، و روش عادلانه ، مخالفان را در هم شكند، و با شكيبايى در برابر بى خردان، ياران انسان زياد گردند.

***

6 - حکمت شماره 11

و قال [عليه السلام] إذا قدرْت على عدوّك فاجْعل الْعفْو عنْه شكْراً للْقدْرة عليْه.

 اگر بر دشمنت دست يافتى، بخشيدن او را شكرانه پيروزى قرار ده.

***

7 - حکمت شماره 12

و قال [عليه السلام] أعْجز النّاس منْ عجز عن اكْتساب الْإخْوان و أعْجز منْه منْ ضيّع منْ ظفر به منْهمْ.

 ناتوان ترين مردم كسى است، كه در دوست يابى ناتوان است و، از او ناتوان تر آن كه دوستان خود را از دست بدهد.

***

8 - حکمت شماره 347

و قال [عليه السلام] الثّناء بأكْثر من الاسْتحْقاق ملقٌ و التّقْصير عن الاسْتحْقاق عيٌّ أوْ حسدٌ.

ستودن بيش از آنچه كه سزاوار است، نوعى چاپلوسى و كمتر از آن، درماندگى يا حسادت است.

***

9 - حکمت شماره 71

و قال [عليه السلام] إذا تمّ الْعقْل نقص الْكلام.

 چون عقل كامل گردد، سخن اندك شود.

10 - پنج سفارش کار بردی در رفتار اجتماعی

حکمت شماره 82

و قال [عليه السلام] أوصيكمْ بخمْسٍ لوْ ضربْتمْ إليْها آباط الْإبل لكانتْ لذلك أهْلًا لا يرْجونّ أحدٌ منْكمْ إلّا ربّه و لا يخافنّ إلّا ذنْبه و لا يسْتحينّ أحدٌ منْكمْ إذا سئل عمّا لا يعْلم أنْ يقول لا أعْلم و لا يسْتحينّ أحدٌ إذا لمْ يعْلم الشّيْ‏ء أنْ يتعلّمه و عليْكمْ بالصّبْر فإنّ الصّبْر من الْإيمان كالرّأْس من الْجسد و لا خيْر فى جسدٍ لا رأْس معه و لا فى إيمانٍ لا صبْر معه.

 شما را به پنج چيز سفارش مى كنم، كه اگر براى آن ها شتران را پر شتاب برانيد و رنج سفر را تحمل كنيد سزاوار است :

كسى از شما جز به پروردگار خود اميدوار نباشد،

 و جز از گناه خود نترسد،

 و اگر از يكى سؤال كردند و نمى داند ، شرم نكند و بگويد نمى دانم ،

 و كسى در آموختن آنچه نمى داند شرم نكند

 و بر شما باد، به شكيبايى كه شكيبايى ، ايمان را چون سر است، بر بدن و ايمان بدون شكيبايى چونان بدن بى سر، ارزشى ندارد.